Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılma: Kıdem Tazminatı Alma Rehberi 2025

Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılma: Kıdem Tazminatı Alma Kılavuzu (2025 Güncel Rehber)

Türkiye'de askerlik, her Türk erkeğinin yerine getirmesi gereken kutsal bir görevdir. Bu görev, bireylerin hayatlarında önemli bir dönüm noktası oluştururken, aynı zamanda çalışma hayatlarını da etkileyebilmektedir. Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılmak durumunda kalan çalışanlar için en önemli konulardan biri de hak ettikleri kıdem tazminatını alabilmektir. Bu kapsamlı rehberde, 2025 yılı itibarıyla güncel yasal düzenlemeler ışığında, askerlik nedeniyle işten ayrılma sürecinde kıdem tazminatı alma hakkınızı nasıl kullanabileceğinizi detaylı bir şekilde ele alacağız.

Giriş: Askerlik ve Çalışma Hayatı Dengesi

Askerlik görevi, bir yandan ülkeye hizmet etmenin gururunu yaşatırken, diğer yandan da profesyonel kariyerde bir ara verme anlamına gelir. Pek çok çalışan için bu süreç, işten ayrılmayı ve sonrasında iş bulma endişesini beraberinde getirir. Ancak Türk İş Hukuku, askerlik gibi zorunlu nedenlerle işten ayrılan çalışanların mağduriyetini önlemek amacıyla çeşitli güvenceler sunmaktadır. Bu güvencelerin başında da kıdem tazminatı gelmektedir. Bu yazımızda, askerlik nedeniyle işten ayrılırken karşılaşabileceğiniz durumları, haklarınızı ve izlemeniz gereken adımları en ince ayrıntısına kadar açıklayacağız.

Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılma Nedir?

Askerlik nedeniyle işten ayrılma, bir çalışanın, yasal olarak yerine getirmekle yükümlü olduğu askerlik görevini yerine getirmek üzere işyerinden ayrılmasını ifade eder. Bu durum, 4857 sayılı İş Kanunu'nun ilgili maddeleri kapsamında değerlendirilir ve belirli şartlar altında çalışana haklar tanır.

Yasal Dayanaklar ve Tanımlar

Askerlik nedeniyle işten ayrılma ve kıdem tazminatı hakkı, temel olarak 4857 sayılı İş Kanunu'nun 17. maddesinde düzenlenen bildirim süreleri ve fesih halleri ile 1475 sayılı mülga İş Kanunu'nun 14. maddesinde yer alan kıdem tazminatına hak kazanma koşulları çerçevesinde ele alınır. Ancak, askerlik nedeniyle işten ayrılma özel bir durum olduğundan, Yargıtay kararları ve genel iş hukuku prensipleri de bu konuda yol göstericidir.

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, bir işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için işverence ödenen bir tür tazminattır. Belirli şartların oluşması halinde, iş sözleşmesi sona erdiğinde işçiye ödenir. Askerlik nedeniyle işten ayrılma da bu şartlardan birini oluşturabilmektedir.

Kıdem Tazminatı Alma Şartları Nelerdir?

Askerlik nedeniyle işten ayrılırken kıdem tazminatı alabilmek için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar hem çalışanın kendisi hem de işveren açısından geçerli olabilmektedir.

Çalışanın Sağlaması Gereken Şartlar

• Askerlik Çağında Olmak: Çalışanın, yasal askerlik yaşı sınırları içerisinde bulunması gerekmektedir.
• Sevk Kağıdının Alınması: Askerlik çağına gelindiğinde, ilgili askerlik şubesinden birliğe teslim olmak üzere sevk kağıdının alınmış olması ve bu belgenin işverene sunulması gerekmektedir.
• Bildirim Yükümlülüğü: Çalışanın, askerlik görevi nedeniyle işten ayrılacağını işverene önceden bildirmesi gerekmektedir. Bu bildirim genellikle sevk kağıdı ile birlikte yapılır.
• İş Kanunu Kapsamında Olmak: Çalışanın 4857 sayılı İş Kanunu'na tabi bir işçi olması gerekmektedir.
• Kıdem Şartı: Kıdem tazminatı alabilmek için en az 1 yıl süreyle aynı işverene ait işyerinde çalışmış olmak gerekmektedir. Bu süre, askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma durumunda da geçerlidir.

İşverenin Yükümlülükleri

İşveren, askerlik görevi nedeniyle işten ayrılan çalışanın kıdem tazminatını ödemekle yükümlüdür. İşverenin bu yükümlülüğü yerine getirmemesi durumunda, çalışan yasal yollara başvurabilir.

Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılma Süreci: Adım Adım Kılavuz

Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma süreci, belirli adımları takip ederek sorunsuz bir şekilde tamamlanabilir. İşte adım adım izlemeniz gerekenler:

1. Sevk Kağıdını Alma

Askerlik celp döneminiz geldiğinde, bağlı olduğunuz askerlik şubesinden birliğinize teslim olmak üzere sevk kağıdını alın. Bu belge, askerlik görevinizin başladığını resmi olarak gösterir.

2. İşverene Bildirimde Bulunma

Sevk kağıdını aldıktan sonra, en kısa sürede işvereninize yazılı olarak bildirimde bulunun. Bu bildirime sevk kağıdının bir fotokopisini eklemeniz önemlidir. Bildiriminizi noter aracılığıyla veya iadeli taahhütlü posta ile yapmanız, ileride ispat kolaylığı sağlayacaktır.

Örnek Bildirim Yazısı Taslağı:

[Tarih]

[İşveren Adı/Şirket Adı]

[İşveren Adresi]

Konu: Askerlik Görevi Nedeniyle İş Sözleşmesinin Feshi ve Kıdem Tazminatı Talebi

Sayın Yetkili,

Şirketinizde [Başlangıç Tarihi] tarihinden bu yana [Pozisyonunuz] olarak görev yapmaktayım. Tarafıma tebliğ edilen askerlik celp ve sevk kağıdı uyarınca, [Teslim Tarihi] tarihinde askerlik görevimi yerine getirmek üzere [Birlik Adresi] adresine teslim olmam gerekmektedir.

Bu nedenle, 4857 sayılı İş Kanunu'nun ilgili maddeleri uyarınca, askerlik görevimi yerine getirmek amacıyla iş sözleşmemi feshediyorum. Tarafıma hak etmiş olduğum kıdem tazminatının, yasal süresi içerisinde ödenmesini ve diğer tüm haklarımın tarafıma teslim edilmesini talep ederim.

Gereğini bilgilerinize arz ederim.

Saygılarımla,

[Adınız Soyadınız]

[T.C. Kimlik Numaranız]

3. İşverenin Kıdem Tazminatını Hesaplaması ve Ödemesi

İşveren, bildiriminiz üzerine kıdem tazminatınızı hesaplamakla yükümlüdür. Kıdem tazminatı hesaplaması, çalışanın brüt ücreti, işyerindeki çalışma süresi ve kıdem tazminatı tavanı dikkate alınarak yapılır.

Kıdem Tazminatı Hesaplama Formülü:

Kıdem Tazminatı = (Son Brüt Aylık Ücret + İş에 대한 ücret ekleri) x Kıdem Yılı

Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, kıdem tazminatının her yıl için en yüksek devlet memuruna verilen emekli ikramiyesini geçemeyeceğidir. Bu tutar, her yıl başında Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen “Kıdem Tazminatı Tavanı” ile sınırlandırılır.

4. İşten Ayrılış Bildirimi ve SGK İşlemleri

İşveren, iş sözleşmesinin feshedildiğini SGK'ya bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirim, çalışanın sigorta haklarının devamı açısından önemlidir.

5. Askerlik Sonrası İşine Dönme Hakkı

4857 sayılı İş Kanunu'nun 17. maddesinin son fıkrası uyarınca, askerlik görevi nedeniyle iş sözleşmesi feshedilen işçi, terhis tarihinden itibaren 2 aylık süre içinde işe iade talebinde bulunabilir. İşveren, bu talebi kabul etmek zorundadır. Eğer işveren işe iade talebini reddederse veya işçiyi eski görevine benzer bir görevde çalıştırmazsa, işçi bu durumdan kaynaklanan tazminat haklarını talep edebilir.

Pratik Örnekler ve Senaryolar

Gerçek hayattan alınmış örneklerle süreci daha iyi anlayalım:

Senaryo 1: Zamanında Bildirim Yapan Çalışan

Ali Bey, 5 yıldır bir şirkette çalışmaktadır. Askerlik celp dönemi geldiğinde, sevk kağıdını alır ve hemen işverenine yazılı olarak bildirir. İşveren, Ali Bey'in 5 yıllık kıdemini dikkate alarak kıdem tazminatını hesaplar ve askerlik görevi öncesinde öder. Ali Bey, askerlik sonrası işine dönmek istediğinde, işveren tarafından eski pozisyonunda işe başlatılır.

Senaryo 2: İşverenin Kıdem Tazminatını Ödememesi Durumu

Ayşe Hanım, 3 yıldır çalıştığı işyerinden askerlik nedeniyle ayrılmak istemektedir. Sevk kağıdını alır ve işverene bildirir. Ancak işveren, Ayşe Hanım'ın kıdem tazminatını ödemeyi reddeder. Bu durumda Ayşe Hanım, öncelikle işverene ihtarname çekebilir. Sorun çözülmezse, iş mahkemelerinde dava açarak hakkını arayabilir.

Senaryo 3: Askerlik Sonrası İşe İade Talebi

Mehmet Bey, 2 yıldır çalıştığı işyerinden askerlik nedeniyle ayrılır. Askerlik görevini tamamladıktan sonra terhis olur. Terhis tarihinden itibaren 1 ay içinde eski işverenine başvurarak işe iade talebinde bulunur. İşveren, Mehmet Bey'i eski pozisyonunda işe başlatır.

Yasal Düzenlemeler ve İstisnalar (2025 Güncel)

Askerlik nedeniyle işten ayrılma ve kıdem tazminatı konularında 2025 yılı itibarıyla yürürlükte olan temel yasal düzenlemeler ve olası istisnalar şunlardır:

• 4857 Sayılı İş Kanunu: İş sözleşmesinin feshi, bildirim süreleri ve işe iade hakları gibi temel konuları düzenler.
• 1475 Sayılı Mülga İş Kanunu (Kıdem Tazminatı Madde 14): Kıdem tazminatına hak kazanma koşullarını belirler. Askerlik görevi bu maddede sayılan haklı fesih nedenlerinden biri olarak kabul edilir.
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu: Çalışanların sigorta haklarının devamlılığı ve askerlik süresince sigortalılık durumunu düzenler.
• Kıdem Tazminatı Tavanı: Her yıl güncellenen kıdem tazminatı tavanı, ödenecek tazminat miktarını sınırlar. 2025 yılı için güncel tavan tutarı SGK tarafından ilan edilecektir.

İstisnai Durumlar

Bazı durumlarda kıdem tazminatı hakkı kısıtlanabilir veya farklı değerlendirilebilir:

• İş Sözleşmesinin Deneme Süresi İçinde Sona Ermesi: Eğer askerlik görevi, iş sözleşmesinin deneme süresi içinde sona ermesine neden olursa, kıdem tazminatı hakkı doğmayabilir.
• Yetersiz Kıdem Süresi: En az 1 yıllık kıdem süresini doldurmamış çalışanlar kıdem tazminatı alamazlar.
• İşverenin Haklı Fesih Nedenleri: İşçinin kusurlu davranışları nedeniyle işverenin haklı fesih hakkı doğarsa, kıdem tazminatı ödenmeyebilir. Ancak askerlik görevi, işçinin kusurlu bir davranışı değildir.

Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılmanın Avantajları ve Dezavantajları

Bu sürecin hem çalışan hem de işveren açısından bazı avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.

Çalışan Açısından Avantajlar:

• Kıdem Tazminatı Hakkı: Hak edilen kıdem tazminatı, askerlik süresince maddi bir güvence sağlar.
• İşe İade Hakkı: Askerlik sonrası eski işine dönme imkanı, kariyerde kesinti yaşanmasını engeller.
• Yasal Güvence: İş hukuku, bu tür durumlarda çalışanın haklarını korur.

Çalışan Açısından Dezavantajlar:

• Kariyerde Ara: Askerlik süresi boyunca profesyonel gelişimde bir ara verilmesi söz konusu olabilir.
• İş Bulma Kaygısı (İşe İade Edilmezse): İşveren işe iade talebini reddederse, yeniden iş arama süreci başlayabilir.
• Maaş Kaybı: Askerlik süresince maaş alınamaz.

İşveren Açısından Avantajlar:

• Yasal Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesi: İşverenin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi, olası hukuki sorunları önler.
• Çalışanın Geri Dönmesi: Deneyimli bir çalışanın askerlik sonrası işe dönmesi, işveren için avantajlı olabilir.

İşveren Açısından Dezavantajlar:

• Maddi Yükümlülük: Kıdem tazminatının ödenmesi, işveren için bir maliyet oluşturur.
• Geçici Personel İhtiyacı: Ayrılan çalışanın yerine geçici personel bulma ihtiyacı doğabilir.

Kariyer ve Meslek Açısından Değerlendirme

Askerlik görevi, bir yandan kariyerde bir ara anlamına gelse de, diğer yandan kişisel gelişim ve disiplin açısından da önemli fırsatlar sunar. Askerlikte kazanılan liderlik, takım çalışması ve problem çözme becerileri, terhis sonrası iş hayatında da değerli kazanımlar sağlayabilir. İş hukuku, bu geçiş sürecini kolaylaştırmak ve çalışanların haklarını güvence altına almakla önemli bir rol oynamaktadır.

Sonuç ve Öneriler

Askerlik nedeniyle işten ayrılma süreci, doğru bilgi ve adımlarla yönetildiğinde, çalışanlar için haklarını koruyarak sorunsuz bir şekilde tamamlanabilir. 2025 yılı itibarıyla güncel yasal düzenlemelere hakim olmak, işverene zamanında ve doğru bildirimde bulunmak, haklarınızı talep etmek büyük önem taşır.

Önerilerimiz:

• Askerlik görevinizle ilgili tüm belgeleri (sevk kağıdı, terhis belgesi vb.) dikkatlice saklayın.
• İşvereninize yapacağınız bildirimleri yazılı olarak ve ispat edilebilir şekilde yapın.
• Kıdem tazminatı hesaplamanızı kendiniz de yapmaya çalışın ve işverenin hesaplamasıyla karşılaştırın.
• Askerlik sonrası işe iade hakkınızı kullanmak istiyorsanız, terhis tarihinden itibaren 2 aylık süreyi kaçırmayın.
• Haklarınız konusunda emin değilseniz, bir iş hukuku avukatından veya sendika temsilcisinden destek alın.
• Kariyer planlamanızı yaparken askerlik süresini de göz önünde bulundurun ve bu süreyi kişisel gelişiminiz için kullanmanın yollarını arayın.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Askerlik nedeniyle işten ayrılırken ne kadar kıdem tazminatı alabilirim?

Kıdem tazminatı, her tam hizmet yılı için son brüt aylık ücretiniz artı diğer ücret eklerinizin (ikramiye, prim vb.) toplamının kıdem yılınızla çarpılmasıyla hesaplanır. Ancak bu tutar, her yıl güncellenen kıdem tazminatı tavanını geçemez.

2. Askerlik görevim bittikten sonra işime dönebilir miyim?

Evet, askerlik görevi nedeniyle iş sözleşmesi feshedilen işçi, terhis tarihinden itibaren 2 aylık süre içinde işe iade talebinde bulunabilir ve işveren bu talebi kabul etmek zorundadır.

3. İşveren kıdem tazminatımı ödemezse ne yapmalıyım?

Öncelikle işverene noter aracılığıyla veya iadeli taahhütlü posta ile ihtarname çekerek hakkınızı talep edebilirsiniz. Sorun çözülmezse, iş mahkemelerinde dava açabilirsiniz.

4. Askerlik süresi kıdem tazminatı hesabında nasıl dikkate alınır?

Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma durumunda, askerlik süresi kıdem tazminatı hesabında hizmet süresine dahil edilir. Yani, askerlik yaptığınız süre de çalışmış gibi sayılır.

5. Askerlik nedeniyle işten ayrılmak haklı fesih midir?

Evet, askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma, 4857 sayılı İş Kanunu'na göre çalışanın haklı fesih nedenlerinden biridir.

6. Askerlik sevk kağıdım gelmeden işten ayrılabilir miyim?

Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılmak için sevk kağıdının gelmiş olması ve bu belgenin işverene sunulması gerekmektedir. Sevk kağıdı olmadan yapılan fesihler, haklı fesih olarak değerlendirilmeyebilir.

7. Askerlik süresince SGK primlerim ödenir mi?

Askerlik süresince SGK primleriniz devlet tarafından ödenir. Bu süre, emeklilik ve diğer sigorta haklarınız açısından sayılır.

8. Kıdem tazminatı tavanı 2025 yılında ne kadar olacak?

Kıdem tazminatı tavanı her yıl başında Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir ve SGK tarafından ilan edilir. 2025 yılı tavan tutarı açıklandığında güncel bilgiye ulaşabilirsiniz.

9. Askerlik sonrası işe iade hakkımı kullanmazsam ne olur?

Eğer askerlik sonrası işe iade hakkınızı kullanmazsanız, bu hakkınızdan feragat etmiş olursunuz ve işveren sizi tekrar işe başlatmak zorunda kalmaz.

10. Kıdem tazminatı ödemesi ne kadar sürede yapılmalıdır?

İş sözleşmesinin feshedildiği tarihten itibaren işveren, kıdem tazminatını yasal süreler içerisinde ödemekle yükümlüdür. Genellikle bu süre işten ayrılış tarihini takip eden ilk maaş ödeme dönemidir.