Çevre Mühendisliği: Geleceğin Yeşil Kahramanları Rehberi 2025

Çevre Mühendisliği Nedir? Geleceğin Teminatı Bir Alan

Günümüz dünyasında, insan faaliyetlerinin gezegenimiz üzerindeki etkileri giderek daha belirgin hale geliyor. İklim değişikliği, kaynakların tükenmesi, kirlilik ve biyoçeşitlilik kaybı gibi küresel sorunlar, çözüm arayışını hızlandırmış durumda. İşte tam bu noktada Çevre Mühendisliği devreye giriyor. Çevre Mühendisliği, insan sağlığını ve ekosistemleri korumak, doğal kaynakları sürdürülebilir bir şekilde yönetmek ve çevresel sorunlara yenilikçi çözümler üretmek amacıyla mühendislik prensiplerini ve bilimsel bilgiyi bir araya getiren multidisipliner bir alandır.

Bu alan, sadece kirlilikle mücadele etmekle kalmaz, aynı zamanda kirliliği önleyici stratejiler geliştirir, çevresel etkileri değerlendirir, doğal kaynakların verimli kullanımını sağlar ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşılmasına katkıda bulunur. Çevre mühendisleri, sanayinin çevresel etkilerini azaltmak, atık su ve katı atık yönetimi sistemlerini tasarlamak, hava kalitesini iyileştirmek, enerji verimliliğini artırmak ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını teşvik etmek gibi geniş bir yelpazede görev alırlar.

Kısacası, çevre mühendisliği, hem günümüzün acil çevresel sorunlarına çözüm üretmeyi hem de gelecek nesiller için daha yaşanabilir bir dünya bırakmayı hedefleyen, stratejik ve kritik bir mühendislik dalıdır. Bu alanda eğitim almak, hem kişisel tatmin hem de toplumsal fayda açısından büyük önem taşır.

Çevre Mühendisliği Bölümü Kimler İçin Uygun?

Çevre Mühendisliği, doğayı seven, problem çözme becerisi yüksek, analitik düşünebilen ve yenilikçi çözümler üretmeye istekli bireyler için ideal bir bölümdür. Eğer aşağıdaki özelliklere sahipseniz, bu bölüm sizin için doğru tercih olabilir:

• Doğa ve Çevre Bilinci: Çevre sorunlarına karşı duyarlı olmak, doğal dengeyi koruma isteği taşımak bu alanın temel motivasyon kaynağıdır.
• Analitik ve Mantıksal Düşünme: Karmaşık çevresel verileri analiz edebilme, sorunların kökenini anlama ve mantıksal çıkarımlar yapabilme yeteneği gereklidir.
• Problem Çözme Yeteneği: Karşılaşılan çevresel problemleri tanımlama, alternatif çözümler geliştirme ve en uygununu seçme becerisi önemlidir.
• Matematik ve Fen Bilimleri Yetkinliği: Fizik, kimya, biyoloji ve matematik gibi temel fen bilimlerine yatkınlık, mühendislik prensiplerini anlamak için kritik öneme sahiptir.
• Takım Çalışması ve İletişim: Çevre projeleri genellikle multidisipliner ekiplerle yürütülür. Bu nedenle iyi bir iletişimci olmak ve takım içinde uyumlu çalışabilmek önemlidir.
• Sorumluluk Bilinci: Çevresel kararların uzun vadeli etkileri olabileceği için yüksek bir sorumluluk duygusu gereklidir.
• Teknolojiye İlgi: Çevresel izleme, analiz ve kontrol için kullanılan modern teknolojilere ilgi duymak, kariyer gelişimini destekler.
• Sürekli Öğrenme İsteği: Çevre teknolojileri ve mevzuatı sürekli geliştiği için güncel kalma ve yeni bilgiler edinme arzusu önemlidir.

Eğitim Müfredatı: Çevre Mühendisliğinin Temel Taşları

Çevre Mühendisliği eğitimi, öğrencilere hem temel mühendislik prensiplerini hem de çevre bilimlerinin derinliklerini kazandırmayı hedefler. Müfredat genellikle teorik dersler, uygulamalı laboratuvar çalışmaları, proje bazlı öğrenme ve staj dönemlerini kapsar. İşte temel dersler ve laboratuvar çalışmaları:

Temel Dersler:

Eğitim süresince karşılaşacağınız temel dersler, sizi hem genel mühendislik bilgisiyle donatacak hem de çevreye özgü konulara odaklanmanızı sağlayacaktır:

Ders Adı	Açıklama
Matematik I-II-III	Kalkülüs, diferansiyel denklemler gibi temel matematiksel araçlar.
Fizik I-II	Mekanik, elektrik, manyetizma gibi temel fizik prensipleri.
Kimya I-II	Genel kimya, analitik kimya ve organik kimya konuları.
Biyoloji	Temel biyolojik prensipler ve ekosistemler.
Termodinamik	Enerji dönüşümleri ve ısı transferi.
Akışkanlar Mekaniği	Sıvıların ve gazların hareketi ve özellikleri.
Temel Çevre Mühendisliği	Çevre mühendisliğinin genel prensipleri ve tarihçesi.
Su Kalitesi ve Kirliliği	Su kaynaklarının kirlenme nedenleri, etkileri ve izlenmesi.
Atık Su Arıtma Teknolojileri	Fiziksel, kimyasal ve biyolojik arıtma yöntemleri.
Katı Atık Yönetimi	Atık toplama, taşıma, işleme ve bertaraf yöntemleri.
Hava Kirliliği Kontrolü	Hava kirleticileri, kaynakları, etkileri ve kontrol teknolojileri.
Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED)	Projelerin çevresel etkilerinin değerlendirilmesi ve raporlanması.
Çevre Mevzuatı ve Yönetimi	Çevresel düzenlemeler, yasalar ve yönetim sistemleri.
Toprak Kirliliği ve İyileştirme	Toprak kirliliğinin nedenleri, etkileri ve remediation teknikleri.
Gürültü Kontrolü ve Etkileri	Gürültünün kaynakları, insan sağlığına etkileri ve azaltma yöntemleri.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları	Güneş, rüzgar, jeotermal gibi sürdürülebilir enerji teknolojileri.
Çevresel Modelleme ve Simülasyon	Çevresel süreçleri analiz etmek için bilgisayar modelleri kullanımı.
Proje Yönetimi	Mühendislik projelerinin planlanması, yürütülmesi ve denetlenmesi.

Laboratuvar Çalışmaları:

Teorik bilgiyi pratiğe dökmek, ölçüm ve analiz yeteneklerini geliştirmek için laboratuvar çalışmaları büyük önem taşır:

• Su Analizleri: Fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik parametrelerin belirlenmesi.
• Atık Su Arıtma Deneyleri: Farklı arıtma proseslerinin verimliliğinin ölçülmesi.
• Hava Kalitesi Ölçümleri: Partikül madde, gaz kirleticileri gibi parametrelerin analizi.
• Toprak Analizleri: Toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerinin belirlenmesi.
• Atık Karakterizasyonu: Katı atıkların bileşiminin ve özelliklerinin belirlenmesi.
• Gürültü Ölçümleri: Farklı ortamlardaki gürültü seviyelerinin tespiti.
• Çevresel Modelleme Uygulamaları: Yazılımlar aracılığıyla çevresel senaryoların simüle edilmesi.

Gerekli Beceriler: Başarılı Bir Çevre Mühendisi Olmanın Anahtarları

Çevre Mühendisliği alanında başarılı olmak için sadece teknik bilgi yeterli değildir. Bazı kişisel ve profesyonel beceriler, kariyerinizde fark yaratmanızı sağlar:

• Teknik Yetkinlikler: Mühendislik prensipleri, matematik, fizik, kimya ve biyoloji bilgisi.
• Analitik Düşünme ve Problem Çözme: Verileri yorumlama, sorunları teşhis etme ve yaratıcı çözümler üretme.
• İletişim Becerileri: Yazılı ve sözlü olarak bilgiyi net bir şekilde aktarabilme, rapor hazırlama, sunum yapma.
• Takım Çalışması: Farklı disiplinlerden insanlarla uyum içinde çalışma.
• Proje Yönetimi: Zamanı ve kaynakları etkin yönetme, planlama ve uygulama.
• Veri Analizi ve Modelleme: Bilgisayar yazılımları kullanarak veri analizi yapma ve modeller oluşturma.
• Araştırma ve Geliştirme: Yeni teknolojileri takip etme, araştırma yapma ve yenilikçi çözümler geliştirme.
• Mevzuat Bilgisi: Çevre mevzuatına hakimiyet ve güncel gelişmeleri takip etme.
• Etik Değerler ve Sorumluluk: Mesleki etik kurallara uyma ve toplumsal sorumluluk bilinci.
• Detay Odaklılık: Çevresel verilerin ve süreçlerin hassasiyetini anlama ve titiz çalışma.

Staj ve Projeler: Öğrenciyken Kariyer Hazırlığı

Üniversite eğitimi sırasında staj ve proje çalışmaları, öğrencilere teorik bilgilerini gerçek dünya senaryolarına uygulama fırsatı sunar. Bu deneyimler, mezuniyet sonrası iş bulma sürecini kolaylaştırmanın yanı sıra, profesyonel gelişim için de kritik öneme sahiptir.

Staj Fırsatları:

Stajlar, öğrencilerin farklı sektörlerdeki çevre mühendisliği uygulamalarını görmelerini, iş ortamını tanımalarını ve network oluşturmalarını sağlar. Başlıca staj yapılabilecek alanlar şunlardır:

• Belediyelerin Çevre Departmanları: Atık yönetimi, hava kalitesi izleme, su ve atık su hizmetleri.
• Sanayi Kuruluşları: Fabrikaların çevresel uyumluluk, atık yönetimi ve emisyon kontrol birimleri.
• Çevre Danışmanlık Firmaları: ÇED raporları hazırlama, çevresel risk analizi, denetim hizmetleri.
• Arıtma Tesisleri: Su ve atık su arıtma tesislerinin işletmesi ve bakımı.
• Enerji Şirketleri: Yenilenebilir enerji projeleri, çevresel etkilerin yönetimi.
• Çevre Teknolojileri Üreticileri: Arıtma ekipmanları, sensörler ve izleme sistemleri firmaları.
• Kamu Kurumları: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı gibi kurumların ilgili birimleri.

Öğrenci Projeleri:

Dersler kapsamında veya bağımsız olarak yürütülen projeler, öğrencilerin belirli bir çevresel soruna odaklanarak çözüm üretme becerilerini geliştirir. Bu projeler şunları içerebilir:

• Yerel bir parkın veya nehrin çevresel durumunun analizi.
• Geri dönüşüm oranlarını artırmaya yönelik bir kampanya tasarımı.
• Küçük ölçekli bir atık su arıtma sistemi prototipi geliştirme.
• Bölgedeki hava kalitesi verilerinin analizi ve iyileştirme önerileri.
• Enerji verimliliğini artırmaya yönelik bir bina tasarımı.
• Yeşil çatı sistemlerinin uygulanabilirliği üzerine araştırma.
• Biyoçeşitliliği korumaya yönelik bir ekosistem restorasyon projesi.

Dikey ve Yatay Geçişler: Kariyer Yollarınızı Genişletin

Çevre Mühendisliği bölümü, öğrencilere farklı kariyer yolları izleme ve eğitimlerini derinleştirme imkanı sunar. Hem dikey hem de yatay geçiş seçenekleri mevcuttur.

Yatay Geçiş:

Lisans eğitiminin ilk yıllarında, fen ve mühendislik fakültelerinin benzer müfredata sahip diğer bölümlerine yatay geçiş yapmak mümkündür. Bu, özellikle ilgi alanları zamanla değişen veya farklı bir mühendislik dalına yönelmek isteyen öğrenciler için bir seçenektir. Örneğin:

• Kimya Mühendisliği
• İnşaat Mühendisliği
• Makine Mühendisliği
• Biyomühendislik
• Jeoloji Mühendisliği

Dikey Geçiş (Lisansüstü Eğitim):

Lisans eğitimini başarıyla tamamlayan mezunlar, Çevre Mühendisliği alanında uzmanlaşmak veya farklı disiplinlere yönelmek için lisansüstü eğitime devam edebilirler. Bu, hem kariyerlerinde ilerlemeleri hem de daha spesifik alanlarda derinlemesine bilgi sahibi olmaları için önemlidir.

Yüksek Lisans ve Doktora Alanları:

• Çevre Bilimleri ve Mühendisliği: Genel uzmanlaşma.
• Su Kaynakları Yönetimi ve Mühendisliği: Su kaynaklarının planlanması, yönetimi ve korunması.
• Atık Yönetimi ve Teknolojileri: Katı ve tehlikeli atıkların yönetimi ve geri dönüşümü.
• Hava Kalitesi Mühendisliği: Hava kirliliği kaynaklarının kontrolü ve modellemesi.
• Çevresel Biyoteknoloji: Biyolojik yöntemlerle çevresel sorunlara çözüm üretme.
• Enerji ve Çevre: Sürdürülebilir enerji sistemleri ve çevresel etkileri.
• Çevresel Modelleme ve Veri Analizi: Karmaşık çevresel sistemlerin modellenmesi.
• Kentleşme ve Çevre: Kentsel alanlardaki çevresel sorunlar ve çözümleri.
• Sürdürülebilirlik ve Çevre Politikaları: Sürdürülebilir kalkınma stratejileri ve politika geliştirme.

Mezuniyet Sonrası İş Alanları ve Pozisyonlar: Yeşil Kariyer Fırsatları

Çevre Mühendisliği mezunları, geniş bir iş olanakları yelpazesine sahiptir. Çevre bilincinin artması ve sürdürülebilirlik gereksinimlerinin yükselmesiyle birlikte, çevre mühendislerine olan talep de giderek artmaktadır. Mezunlar, kamu ve özel sektörde çeşitli pozisyonlarda görev alabilirler:

Kamu Sektörü:

• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı: Çevresel denetim, planlama, mevzuat geliştirme, ÇED süreçleri.
• Belediyeler: Çevre koruma birimleri, atık yönetimi, su ve kanalizasyon idareleri.
• Devlet Su İşleri (DSİ): Su kaynakları yönetimi, taşkın kontrolü.
• Orman ve Su İşleri Bakanlığı: Tabiatı koruma, biyoçeşitlilik, su kaynakları.
• Sanayi ve Ticaret Odaları: Çevre danışmanlığı, mevzuat uyumluluğu.

Özel Sektör:

• Çevre Danışmanlık Firmaları: ÇED raporları hazırlama, çevresel risk analizi, saha denetimleri, izin süreçleri.
• Sanayi Kuruluşları (Enerji, Kimya, Gıda, Tekstil vb.): Çevre mühendisi, sürdürülebilirlik uzmanı, atık yönetimi sorumlusu, emisyon kontrol mühendisi.
• Arıtma Tesisi İşletmecileri: Tesis müdürü, işletme mühendisi.
• Atık Yönetimi Şirketleri: Operasyon müdürü, proje mühendisi.
• Enerji Şirketleri: Yenilenebilir enerji projeleri, çevresel etki değerlendirmesi.
• İnşaat ve Mühendislik Firmaları: Çevresel tasarım, proje yönetimi.
• Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) Merkezleri: Yeni çevre teknolojileri geliştirme.
• Uluslararası Kuruluşlar: Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi kuruluşlarda proje bazlı çalışmalar.

Başlıca Pozisyonlar:

• Çevre Mühendisi
• Sürdürülebilirlik Uzmanı
• Atık Yönetimi Uzmanı
• Hava Kalitesi Mühendisi
• Su ve Atık Su Arıtma Mühendisi
• Çevresel Etki Değerlendirme Uzmanı
• Çevre Denetçisi
• Proje Müdürü (Çevre Projeleri)
• Çevre Danışmanı
• İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Uzmanı (Çevre Boyutuyla)
• Ar-Ge Mühendisi (Çevre Teknolojileri)

Sektörel ve Maaş Görünümü: Yeşil Geleceğin Ekonomik Karşılığı

Çevre Mühendisliği, günümüzde ve gelecekte önemi giderek artacak bir alandır. Sürdürülebilirlik, iklim değişikliğiyle mücadele ve çevresel düzenlemelerin sıkılaşması, bu alandaki uzmanlara olan talebi sürekli kılmaktadır. Bu nedenle, çevre mühendisleri için sektör görünümü oldukça olumludur.

Sektörel Görünüm:

Çevre mühendislerinin çalıştığı sektörler çeşitlilik gösterir:

• Enerji: Yenilenebilir enerji projelerinin artmasıyla bu alanda çevre mühendislerine olan ihtiyaç yüksektir.
• Sanayi: Her türlü üretim yapan sanayi kuruluşunun çevresel uyumluluk ve sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda çevre mühendislerine ihtiyacı vardır.
• İnşaat: Yeşil bina standartları ve çevresel etki değerlendirmeleri nedeniyle inşaat sektöründe de yer bulurlar.
• Danışmanlık: Çevre danışmanlık firmaları, sürekli olarak proje bazlı çalışacak uzmanlar arar.
• Kamu Sektörü: Çevresel politikaların belirlenmesi ve uygulanması için kamu kurumları da istihdam sağlar.
• Atık Yönetimi: Geri dönüşüm ve atık işleme tesislerinin artmasıyla bu alanda da iş olanakları geniştir.

Maaş Görünümü:

Çevre mühendislerinin maaşları, deneyim düzeyine, çalıştığı sektöre, şirketin büyüklüğüne, coğrafi konuma ve sorumluluklarına göre değişiklik gösterir. Genel olarak, başlangıç seviyesindeki bir çevre mühendisi ortalama bir maaşla işe başlar. Ancak deneyim kazandıkça ve uzmanlaştıkça maaşlar önemli ölçüde artar.

• Başlangıç Seviyesi: Yeni mezunlar için maaşlar genellikle sektör ortalamasının biraz altında veya ortalama seviyede olabilir.
• Orta Seviye (3-7 yıl deneyim): Deneyimli mühendisler, daha yüksek sorumluluklar alarak ortalamanın üzerinde maaşlar kazanabilirler.
• Kıdemli Seviye (7+ yıl deneyim): Proje yöneticiliği, departman müdürlüğü gibi pozisyonlarda çalışan kıdemli çevre mühendisleri, oldukça rekabetçi maaşlara sahip olabilirler.
• Uzmanlık Alanları: Özellikle yenilenebilir enerji, çevresel modelleme veya sürdürülebilirlik danışmanlığı gibi niş alanlarda uzmanlaşanlar daha yüksek kazanç potansiyeline sahip olabilirler.

Türkiye'deki güncel maaş aralıkları için iş ilanları ve sektör raporları incelenmelidir. Ancak genel eğilim, çevre mühendisliğinin geleceği parlak bir alan olması nedeniyle maaşların da zamanla artış göstereceğidir.

Yurtiçi ve Yurtdışı Fırsatlar: Küresel Bir Kariyer İçin Adımlar

Çevre Mühendisliği, küresel bir sorun olan çevre kirliliği ve sürdürülebilirlik ile doğrudan ilgili olduğu için, mezunlarına hem yurtiçinde hem de yurtdışında geniş kariyer fırsatları sunar.

Yurtiçi Fırsatlar:

Türkiye'de çevre bilincinin artması ve yasal düzenlemelerin sıkılaşmasıyla birlikte, çevre mühendislerine olan talep sürekli artmaktadır. Başlıca yurtiçi iş olanakları şunlardır:

• Büyük Şehirlerdeki Belediyeler: Atık yönetimi, çevre koruma, kentsel planlama.
• Sanayi Bölgeleri: Organize sanayi bölgelerindeki fabrikalar ve üretim tesisleri.
• Enerji Sektörü: Yenilenebilir enerji santralleri, enerji verimliliği projeleri.
• Çevre Danışmanlık Firmaları: Ülke genelinde faaliyet gösteren firmalar.
• Kamu Kurumları: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın taşra teşkilatları.
• Üniversiteler ve Araştırma Enstitüleri: Akademik kariyer ve araştırma projeleri.

Yurtdışı Fırsatlar:

Çevre sorunları küresel olduğundan, çevre mühendisliği alanında uluslararası bir kariyer de oldukça mümkündür. Birçok ülke, çevresel sürdürülebilirlik ve yeşil teknolojiler konusunda yatırımlarını artırmaktadır. Yurtdışında çalışmak için:

• Avrupa Birliği Ülkeleri: Özellikle Almanya, Hollanda, İskandinav ülkeleri gibi sürdürülebilirlik konusunda öncü ülkelerde çevre mühendislerine yüksek talep vardır.
• Kuzey Amerika: Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da da çevre koruma ve yenilenebilir enerji projelerinde önemli fırsatlar bulunmaktadır.
• Uluslararası Kuruluşlar: Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası, Avrupa Çevre Ajansı gibi kuruluşlar, küresel çevre projelerinde çalışmak üzere uzmanlar istihdam ederler.
• Gelişmekte Olan Ülkeler: Hızla sanayileşen ve gelişmekte olan ülkelerde, çevresel altyapı yatırımları ve düzenlemeler nedeniyle çevre mühendislerine ihtiyaç duyulmaktadır.

Yurtdışında çalışmak için genellikle ilgili ülkenin dilini bilmek, mesleki yeterlilik denkliklerini sağlamak ve uluslararası sertifikalara sahip olmak faydalı olacaktır. Yüksek lisans veya doktora eğitimini yurtdışında yapmak da bu süreci kolaylaştırabilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Çevre Mühendisliği okumak için hangi sınavlara girmem gerekiyor?

Türkiye'de Çevre Mühendisliği bölümlerine yerleşmek için Yükseköğretim Kurumları Sınavı'nda (YKS) sayısal puan türünde yeterli başarıyı göstermeniz gerekmektedir. Genellikle Matematik ve Fen Bilimleri testleri ağırlıklıdır.

Çevre Mühendisliği bölümü kaç yıl sürüyor?

Çevre Mühendisliği lisans eğitimi, Türkiye'deki üniversitelerde genellikle 4 yıldır. Bazı üniversitelerde hazırlık sınıfı da bulunabilir.

Çevre mühendisleri hangi sektörlerde çalışabilir?

Çevre mühendisleri, kamu kurumlarından özel sektöre, sanayi kuruluşlarından danışmanlık firmalarına, enerji şirketlerinden arıtma tesislerine kadar çok geniş bir yelpazede çalışabilirler.

Çevre Mühendisliği mezunları ne kadar maaş alır?

Maaşlar deneyime, sektöre, şirkete ve coğrafi konuma göre değişiklik gösterir. Yeni mezunlar ortalama bir maaşla başlarken, deneyimli mühendisler daha yüksek kazançlar elde ederler.

Çevre Mühendisliği okumak zor mu?

Her mühendislik dalı gibi Çevre Mühendisliği de analitik düşünme, matematik ve fen bilimleri bilgisi gerektirir. Ancak doğaya ve çevreye ilgi duyan, problem çözme yeteneği olan öğrenciler için keyifli ve tatmin edici bir alan olabilir.

Çevre mühendisleri hangi yazılımları kullanır?

Çevre mühendisleri, veri analizi, modelleme ve tasarım için çeşitli yazılımlar kullanır. Bunlar arasında GIS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) yazılımları (ArcGIS, QGIS), çevresel modelleme yazılımları (SWMM, AERMOD), tasarım yazılımları (AutoCAD) ve veri analiz araçları (Excel, MATLAB) bulunabilir.

Sürdürülebilirlik ve Çevre Mühendisliği arasındaki ilişki nedir?

Sürdürülebilirlik, doğal kaynakların gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde korunmasını hedefler. Çevre Mühendisliği ise bu hedefe ulaşmak için gerekli teknik çözümleri, yönetim stratejilerini ve teknolojileri geliştirerek sürdürülebilirliğin temelini oluşturur.

Çevre mühendisliği gelecekte önemli bir meslek olacak mı?

Evet, çevre sorunlarının artması ve küresel ısınma gibi konuların öncelik kazanmasıyla birlikte, çevre mühendisliği geleceğin en önemli ve aranan mesleklerinden biri olmaya devam edecektir.