Spor Yöneticiliği: En Popüler Meslekler Rehberi 2025

01 Kasım 2025 5 dk okuma
Tahmini okuma süresi: 5 dakika
Son güncelleme: 01 Kasım 2025

Spor Yöneticiliği: Dinamik Bir Kariyer Alanı

Spor, sadece bir eğlence aracı olmanın ötesinde, milyarlarca dolarlık küresel bir endüstri haline gelmiştir. Bu devasa ekosistem, sporcuların performansını optimize etmekten, taraftar deneyimini zenginleştirmeye, etkinlikleri yönetmekten, marka değerini artırmaya kadar geniş bir yelpazede profesyonelleri istihdam etmektedir. Spor yöneticiliği, bu karmaşık yapının kalbinde yer alarak, sporun ticari, operasyonel ve stratejik yönlerini yöneten kişileri kapsar. Eğer spora olan tutkunuzu profesyonel bir kariyere dönüştürmek istiyorsanız, spor yöneticiliği sizin için ideal bir alan olabilir. Bu rehberde, spor yöneticiliği alanındaki en popüler meslekleri, bu alanların neden bu kadar çekici olduğunu, kariyer fırsatlarını, gerekli eğitim ve becerileri, maaş beklentilerini ve gelecekteki trendleri detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Popüler Spor Yöneticiliği Meslekleri ve Nedenleri

Spor endüstrisinin büyümesiyle birlikte, çeşitli uzmanlık alanlarında yeni ve heyecan verici kariyer fırsatları doğmuştur. İşte spor yöneticiliği altında en çok rağbet gören mesleklerden bazıları:

1. Spor Pazarlama ve İletişim Uzmanı

Meslek Tanımı: Spor kulüplerinin, liglerin, spor etkinliklerinin veya spor markalarının tanıtımını, marka bilinirliğini artırmayı ve hedef kitleyle etkili iletişim kurmayı hedefler. Sponsorluk anlaşmalarını yönetir, sosyal medya stratejileri geliştirir, basın bültenleri hazırlar ve halkla ilişkiler faaliyetlerini yürütür.

Popülerlik Nedenleri: Sporun duygusal bağları ve geniş kitlelere ulaşma potansiyeli, pazarlama ve iletişim uzmanları için cazip bir zemin sunar. Yaratıcılığın ön planda olduğu, sürekli yenilik gerektiren ve somut sonuçları görülebilen bir alandır. Sponsorluk gelirlerinin spor ekonomisindeki kritik rolü, bu pozisyonların önemini artırmaktadır.

2. Spor Etkinlikleri Yöneticisi

Meslek Tanımı: Büyük spor organizasyonlarının (maçlar, turnuvalar, şampiyonalar vb.) planlanması, yürütülmesi ve sonlandırılmasından sorumludur. Mekan seçimi, lojistik, bütçeleme, güvenlik, personel yönetimi ve katılımcıların deneyimini optimize etme gibi görevleri yerine getirir.

Popülerlik Nedenleri: Küresel ve yerel düzeyde spor etkinliklerine olan ilginin artması, bu alanda uzmanlaşmış yöneticilere olan talebi yükseltmektedir. Başarılı bir etkinliğin yaratacağı heyecan ve coşku, bu mesleği tatmin edici kılmaktadır. Farklı kültürlerle etkileşim kurma ve uluslararası projelerde yer alma fırsatları da çekiciliğini artırır.

3. Spor Kulübü Yöneticisi

Meslek Tanımı: Bir spor kulübünün genel işleyişini yönetir. Bu, finansal yönetim, personel (antrenörler, oyuncular, idari personel) yönetimi, tesislerin bakımı, taraftar ilişkileri, sponsorluklar ve kulübün stratejik planlamasını içerebilir. Profesyonel spor kulüpleri, amatör spor kulüpleri veya okul takımları gibi farklı seviyelerde görev alabilirler.

Popülerlik Nedenleri: Spor kulüpleri, birçok insan için aidiyet ve tutku kaynağıdır. Bu kulüplerin başarısı ve sürdürülebilirliği için kilit rol oynamak, spor yöneticileri için büyük bir motivasyon kaynağıdır. Hem sportif hem de ticari başarıyı bir arada hedefler.

4. Spor Menajeri (Oyuncu Temsilcisi)

Meslek Tanımı: Sporcuların kariyerlerini yönetir, sözleşme görüşmelerini yapar, sponsorluk anlaşmaları bulur, finansal ve hukuki konularda danışmanlık verir. Sporcunun profesyonel gelişimini destekler ve çıkarlarını en üst düzeyde korur.

Popülerlik Nedenleri: Sporcuların popülerliğinin artması ve spor endüstrisindeki yüksek kazanç potansiyeli, yetenekli sporcuların kariyerlerini doğru yönetme ihtiyacını doğurmuştur. Başarılı sporcuların kariyerlerinde kilit rol oynamak, bu mesleği son derece prestijli ve kazançlı kılmaktadır.

5. Spor Finans ve Ekonomi Uzmanı

Meslek Tanımı: Spor organizasyonlarının finansal sağlığını yönetir. Bütçeleme, finansal analiz, yatırım stratejileri, gelir akışlarının yönetimi ve mali raporlama gibi görevleri üstlenir. Spor kulüplerinin ve şirketlerinin finansal sürdürülebilirliğini sağlamaya odaklanır.

Popülerlik Nedenleri: Spor endüstrisindeki devasa ekonomik hacim, finansal uzmanlara olan ihtiyacı artırmaktadır. Verimlilik, kârlılık ve uzun vadeli finansal istikrarı sağlama görevi, bu alana stratejik bir önem kazandırmaktadır.

6. Spor Hukuku Uzmanı

Meslek Tanımı: Sporla ilgili hukuki konularla ilgilenir. Oyuncu sözleşmeleri, transfer anlaşmaları, doping davaları, spor lisansları, fikri mülkiyet hakları ve spor federasyonlarının düzenlemeleri gibi alanlarda hukuki danışmanlık ve temsil hizmeti sunar.

Popülerlik Nedenleri: Sporun küreselleşmesi ve profesyonelleşmesi, hukuki karmaşıklığı da beraberinde getirmiştir. Bu alanda uzmanlaşmış hukukçular, spor endüstrisinin yasal çerçevesini korumak ve anlaşmazlıkları çözmek için kritik öneme sahiptir.

7. Spor Teknolojileri Yöneticisi

Meslek Tanımı: Spor endüstrisinde teknolojik yenilikleri takip eder ve uygular. Veri analizi, performans takip sistemleri, yayın teknolojileri, sanal gerçeklik uygulamaları, taraftar etkileşimi platformları gibi alanlarda çözümler geliştirir ve yönetir.

Popülerlik Nedenleri: Teknolojinin sporun her alanına entegre olması, bu mesleği günümüzün en yenilikçi ve geleceğe dönük alanlarından biri haline getirmiştir. Performansı artırmak, taraftar deneyimini iyileştirmek ve operasyonel verimliliği sağlamak için teknoloji vazgeçilmezdir.

8. Spor Antrenörü (Üst Düzey Yönetim)

Meslek Tanımı: Sporcuların veya takımların sportif performanslarını en üst düzeye çıkarmak için stratejiler geliştirir ve uygular. Teknik, taktik, fiziksel ve zihinsel gelişim alanlarında liderlik yapar. Bazı durumlarda, antrenörlük kariyeri, kulüp yönetimi veya federasyonlarda üst düzey idari pozisyonlara geçişi de içerebilir.

Popülerlik Nedenleri: Sporun temelinde performans yatar ve bu performansı şekillendiren antrenörler, her zaman ilgi odağı olmuştur. Başarıya giden yolda kritik bir role sahip olmaları, bu mesleği popüler kılmaktadır.

Kariyer Fırsatları ve İş İmkanları

Spor yöneticiliği alanındaki kariyer fırsatları oldukça geniştir ve çeşitlilik gösterir. Başlıca iş imkanları şunlardır:

  • Profesyonel Spor Kulüpleri: Futbol, basketbol, voleybol, tenis gibi popüler spor dallarında faaliyet gösteren kulüpler, pazarlama, iletişim, etkinlik yönetimi, finans, hukuk ve operasyonel departmanlarda sürekli olarak profesyonellere ihtiyaç duyar.
  • Spor Federasyonları ve Ligler: Ulusal ve uluslararası spor federasyonları (FIFA, UEFA, IOC vb.) ile profesyonel spor ligleri, sporun gelişimini sağlamak, kuralları belirlemek, etkinlikleri organize etmek ve pazarlamak için yöneticiler istihdam eder.
  • Spor Pazarlama ve Ajansları: Spor markaları, sporcular ve etkinlikler için pazarlama, sponsorluk ve iletişim hizmetleri sunan ajanslar, bu alanda uzmanlaşmış profesyoneller için önemli bir iş sahasıdır.
  • Spor Etkinlik Organizatörleri: Büyük spor organizasyonlarını planlayan ve yürüten şirketler, etkinlik yönetimi konusunda deneyimli kişilere kapılarını açar.
  • Spor Medyası ve Yayın Kuruluşları: Spor haberleri, analizleri ve canlı yayınlar üreten medya kuruluşları, spor içerik yöneticileri, yapımcılar ve pazarlamacılar arar.
  • Spor Teknolojisi Şirketleri: Sporun performansını, analizini ve taraftar deneyimini geliştirmeye yönelik teknolojik çözümler üreten firmalar, bu alanda yetkin yöneticilere ihtiyaç duyar.
  • Spor Danışmanlık Firmaları: Spor organizasyonlarına stratejik, finansal ve operasyonel konularda danışmanlık veren firmalar, deneyimli spor yöneticileriyle çalışır.
  • Kamu ve Belediyelerin Spor Departmanları: Yerel yönetimler, spor tesislerinin yönetimi, spor etkinliklerinin düzenlenmesi ve halkın spora katılımını teşvik etmek için spor yöneticileri istihdam eder.

Eğitim Gereksinimleri ve Beceriler

Spor yöneticiliği alanında başarılı olmak için hem akademik bilgi hem de belirli kişisel beceriler gereklidir. İşte temel gereksinimler:

Akademik Eğitim

Spor yöneticiliği alanında kariyer yapmak isteyenler için çeşitli eğitim seçenekleri mevcuttur:

  • Lisans Dereceleri: Spor Yönetimi, Spor Pazarlaması, İşletme, Halkla İlişkiler, İletişim, Spor Bilimleri gibi alanlarda lisans derecesi almak, temel bilgileri edinmek için iyi bir başlangıçtır.
  • Yüksek Lisans Dereceleri: Spor Yönetimi, Spor Pazarlaması, Spor Hukuku, Spor Ekonomisi gibi alanlarda uzmanlaşmak isteyenler için yüksek lisans programları idealdir. Bu programlar, daha derinlemesine bilgi ve sektörde rekabet avantajı sağlar.
  • Sertifika Programları: Belirli bir alanda (örneğin, etkinlik yönetimi, spor pazarlaması) kısa süreli sertifika programları, mevcut bilgileri güncellemek veya yeni beceriler kazanmak için faydalı olabilir.

Gerekli Beceriler

Akademik eğitimin yanı sıra, aşağıdaki beceriler spor yöneticiliği kariyerinde başarıyı doğrudan etkiler:

  • Liderlik ve Takım Yönetimi: Ekipleri motive etme, yönlendirme ve uyum içinde çalışma becerisi.
  • İletişim Becerileri: Yazılı ve sözlü olarak etkili iletişim kurma, sunum yapma ve müzakere etme yeteneği.
  • Problem Çözme ve Karar Verme: Karmaşık durumları analiz etme, yaratıcı çözümler üretme ve zamanında doğru kararlar alma becerisi.
  • Analitik Düşünme: Verileri yorumlama, trendleri anlama ve stratejik planlama yapma yeteneği.
  • Pazarlama ve Satış Bilgisi: Spor ürünlerini, hizmetlerini veya etkinliklerini tanıtma ve satma stratejilerini anlama.
  • Finansal Okuryazarlık: Bütçeleme, finansal raporlama ve maliyet analizi gibi konularda temel bilgi.
  • Teknolojik Yetkinlik: İlgili yazılımları (CRM, proje yönetimi araçları, analitik platformlar) kullanabilme ve yeni teknolojilere adapte olabilme.
  • Ağ Oluşturma (Networking): Sektördeki profesyonellerle ilişkiler kurma ve sürdürme becerisi.
  • Esneklik ve Stres Yönetimi: Yoğun çalışma temposuna ve beklenmedik durumlara uyum sağlama yeteneği.
  • Sektörel Bilgi: Sporun kuralları, tarihi, kültürü ve güncel gelişmeleri hakkında derinlemesine bilgi.

Maaş Aralıkları ve Kazanç Potansiyeli

Spor yöneticiliği alanındaki maaşlar, pozisyonun sorumluluğuna, deneyime, çalışılan kuruma (kulüp, federasyon, ajans), coğrafi konuma ve sporun popülerliğine göre önemli ölçüde değişiklik gösterebilir. Genel bir eğilim olarak:

Giriş Seviyesi Pozisyonlar: Stajyerler, asistanlar veya başlangıç seviyesi pazarlama/etkinlik koordinatörleri gibi pozisyonlarda maaşlar genellikle daha düşüktür. Türkiye'de bu rakamlar aylık 15.000 TL ile 25.000 TL arasında değişebilir.

Orta Seviye Pozisyonlar: Pazarlama uzmanları, etkinlik yöneticileri, takım koordinatörleri gibi birkaç yıllık deneyime sahip profesyonellerin maaşları, aylık 25.000 TL ile 50.000 TL arasında olabilir.

Üst Düzey Pozisyonlar: Departman yöneticileri, genel menajerler, pazarlama direktörleri, kulüp başkan yardımcıları gibi deneyimli ve üst düzey yöneticilerin maaşları ise oldukça yüksektir. Bu pozisyonlarda maaşlar aylık 50.000 TL'den başlayıp, 150.000 TL ve üzerine kadar çıkabilir. Büyük ve uluslararası spor organizasyonlarında, bu rakamlar daha da yükselebilir.

Kazanç Potansiyeli: Spor menajerleri (oyuncu temsilcileri) gibi bazı pozisyonlarda, elde edilen gelir büyük ölçüde sporcunun kazancının yüzdesi üzerinden belirlendiği için kazanç potansiyeli sınırsız olabilir. Sponsorluk anlaşmalarından veya başarılı transferlerden elde edilen komisyonlar, bu mesleği oldukça kazançlı kılabilir.

Ekonomik Faktörler: Spor endüstrisindeki ekonomik dalgalanmalar, sponsorluk gelirlerinin durumu ve genel ekonomik koşullar, maaşları doğrudan etkileyebilir.

Sektörel Büyüme Trendleri

Spor endüstrisi, küresel ölçekte sürekli bir büyüme trendi içindedir. Bu büyüme, spor yöneticiliği alanındaki iş imkanlarını da olumlu etkilemektedir:

  • Dijitalleşme ve Teknoloji: Sporun her alanında dijitalleşme ve teknolojik gelişmeler hız kazanmaktadır. Veri analizi, yapay zeka, sanal ve artırılmış gerçeklik gibi teknolojiler, sporun pazarlanması, performans analizi ve taraftar deneyimini kökten değiştirmektedir. Bu durum, spor teknolojileri yöneticileri ve veri analistlerine olan talebi artırmaktadır.
  • E-sporun Yükselişi: Geleneksel sporların yanı sıra, e-spor endüstrisi de hızla büyümektedir. E-spor takımları, ligleri ve etkinlikleri, kendi pazarlama, etkinlik yönetimi ve operasyonel profesyonellerini aramaktadır.
  • Kadın Sporlarının Gelişimi: Kadın sporlarına olan ilgi ve yatırım artmaktadır. Bu durum, kadın sporları için özel pazarlama stratejileri geliştirecek ve bu alanlarda yöneticilik yapacak profesyonellere olan ihtiyacı doğurmaktadır.
  • Sürdürülebilirlik ve Sosyal Sorumluluk: Spor organizasyonları, çevreye duyarlılık ve sosyal sorumluluk projeleri konusunda daha bilinçli hale gelmektedir. Bu, sürdürülebilirlik ve kurumsal sosyal sorumluluk yöneticilerine olan talebi artırmaktadır.
  • Küresel Etkinlikler: Olimpiyatlar, Dünya Kupaları gibi büyük küresel spor etkinliklerinin düzenlenmesi, etkinlik yönetimi ve lojistik alanında uzmanlaşmış profesyonellere olan ihtiyacı sürekli kılmaktadır.
  • Taraftar Deneyiminin Önceliği: Spor kulüpleri ve organizasyonları, taraftar deneyimini en üst düzeye çıkarmaya odaklanmaktadır. Bu, taraftar ilişkileri yönetimi, dijital etkileşim ve stadyum deneyimi gibi alanlarda yenilikçi yaklaşımlar gerektirmektedir.

Gelecek Perspektifleri

Spor yöneticiliği alanı, gelecekte de dinamik ve gelişen bir alan olmaya devam edecektir. Teknolojinin ilerlemesi, küresel eğilimler ve sporun toplumsal etkisinin artması, yeni kariyer yollarını ve uzmanlık alanlarını ortaya çıkaracaktır.

  • Veri Odaklı Yönetim: Spor yöneticiliği, giderek daha fazla veri odaklı hale gelecektir. Oyuncu performansı, taraftar davranışları ve pazar trendleri hakkındaki verileri analiz edebilen ve bu analizleri stratejik kararlar almak için kullanabilen profesyoneller ön plana çıkacaktır.
  • Kişiselleştirilmiş Taraftar Deneyimleri: Teknoloji sayesinde taraftarlara daha kişiselleştirilmiş deneyimler sunulması hedeflenecektir. Bu, dijital platformlar aracılığıyla özel içerik sunumu, interaktif deneyimler ve özelleştirilmiş pazarlama kampanyaları anlamına gelebilir.
  • E-spor ve Geleneksel Sporların Entegrasyonu: E-spor ve geleneksel sporlar arasındaki sınırlar bulanıklaşmaya devam edecektir. Bu iki alanın kesişiminde yeni yönetim modelleri ve kariyer fırsatları doğacaktır.
  • Global Yetenek Yönetimi: Sporcuların uluslararası düzeyde transferi ve yönetimi daha da karmaşık hale gelecektir. Bu, uluslararası spor hukuku ve menajerlik alanında uzmanlaşmış profesyonellerin önemini artıracaktır.
  • Sürdürülebilirlik ve Etik Değerler: Spor organizasyonlarının çevresel ve sosyal etkileri konusunda daha sorumlu davranması beklenecektir. Bu, sürdürülebilirlik danışmanlığı ve etik değerlerin yönetimini içeren yeni rollerin ortaya çıkmasına neden olabilir.
  • Sağlık ve Wellness Odaklı Spor Yöneticiliği: Sporun sadece rekabetçi yönü değil, aynı zamanda halk sağlığı ve bireysel wellness üzerindeki etkisi de daha fazla vurgulanacaktır. Bu, sporun toplumsal faydasını artırmaya yönelik projelerde yer alacak yöneticilere olan talebi artırabilir.

Avantajları ve Dezavantajları

Her kariyer alanında olduğu gibi, spor yöneticiliği de kendine özgü avantajlara ve dezavantajlara sahiptir:

Avantajları

  • Tutkuyu Kariyere Dönüştürme: Sporla ilgili bir alanda çalışmak, birçok kişi için büyük bir tutkuyu profesyonel bir kariyere dönüştürme fırsatı sunar.
  • Dinamik ve Heyecan Verici Ortam: Spor endüstrisi, sürekli değişen ve gelişen, heyecan verici bir ortamdır. Her gün yeni bir meydan okuma ve başarı hikayesi ile karşılaşabilirsiniz.
  • Geniş Ağ Oluşturma Fırsatları: Spor dünyası, sporcular, antrenörler, yöneticiler, medya mensupları ve taraftarlar gibi geniş bir insan ağına erişim imkanı sunar.
  • Küresel İmkanlar: Uluslararası spor etkinlikleri ve organizasyonları, dünya genelinde çalışma ve seyahat etme fırsatları yaratabilir.
  • Kişisel Gelişim: Zorlu projeleri yönetmek, farklı insanlarla çalışmak ve sürekli öğrenme süreci, kişisel gelişim için önemli fırsatlar sunar.
  • Prestij ve Tanınırlık: Başarılı spor yöneticileri, sektörde saygınlık kazanabilir ve tanınan isimler haline gelebilirler.

Dezavantajları

  • Uzun ve Düzensiz Çalışma Saatleri: Özellikle maç günleri, etkinlikler veya transfer dönemlerinde çalışma saatleri oldukça uzun ve düzensiz olabilir. Hafta sonları ve tatillerde çalışma yaygın olabilir.
  • Yüksek Baskı ve Rekabet: Spor endüstrisi oldukça rekabetçidir. Başarı baskısı yüksek olabilir ve sürekli olarak performans göstermek gereklidir.
  • Belirsizlik ve İstikrarsızlık: Sponsorluk gelirlerindeki dalgalanmalar, takımın performansı veya ekonomik krizler gibi faktörler, iş güvenliğini etkileyebilir.
  • Duygusal Yük: Sporun doğası gereği, yenilgiler veya olumsuz sonuçlar, hem kişisel hem de kurumsal düzeyde duygusal yük getirebilir.
  • Düşük Başlangıç Maaşları: Giriş seviyesi pozisyonlarda maaşlar, diğer sektörlere göre daha düşük olabilir ve deneyim kazanmak zaman alabilir.
  • Etik İkilemler: Spor dünyasında zaman zaman etik dışı durumlarla karşılaşılabilir, bu da profesyoneller için zorlayıcı olabilir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Spor yöneticiliği kariyeri için hangi lisans programı en iyisidir?

Spor Yönetimi, Spor Pazarlaması, İşletme veya Halkla İlişkiler gibi lisans programları iyi bir başlangıç noktasıdır. Ancak, ilgi alanınıza göre Spor Bilimleri, Ekonomi veya Hukuk gibi farklı alanlardan da mezun olup, ardından spor odaklı yüksek lisans veya sertifika programlarına yönelebilirsiniz.

Spor yöneticisi olmak için deneyim şart mı?

Evet, deneyim genellikle önemlidir. Stajlar, gönüllülük faaliyetleri, spor kulüplerinde veya organizasyonlarında alt düzey pozisyonlarda çalışmak, sektörde deneyim kazanmanın en iyi yollarıdır. Başlangıç seviyesinde bile olsa, pratik deneyim, işverenler için önemli bir kriterdir.

Spor yöneticiliğinde kariyer gelişimi nasıl olur?

Kariyer gelişimi, genellikle alt düzey pozisyonlardan başlayarak deneyim kazanmak, uzmanlaşmak ve daha fazla sorumluluk üstlenmekle ilerler. Yüksek lisans yapmak, networking etkinliklerine katılmak, sektördeki gelişmeleri takip etmek ve sürekli yeni beceriler öğrenmek, kariyerinizde ilerlemenize yardımcı olacaktır.

Spor yöneticiliği maaşları ne kadar?

Maaşlar, deneyime, pozisyona, çalışılan kuruma ve coğrafi konuma göre büyük ölçüde değişiklik gösterir. Giriş seviyesinde daha düşük başlarken, üst düzey yöneticiler ve spor menajerleri önemli kazançlar elde edebilir.

Spor yöneticiliği alanında en çok hangi beceriler aranıyor?

Liderlik, iletişim, problem çözme, analitik düşünme, pazarlama bilgisi, finansal okuryazarlık ve teknolojik yetkinlik gibi beceriler öne çıkmaktadır.

E-spor yöneticiliği, geleneksel spor yöneticiliğinden farklı mı?

E-spor yöneticiliği, geleneksel spor yöneticiliğine benzer temel prensiplere sahip olsa da, dijital platformlar, online topluluklar, yayıncılar ve oyun endüstrisine özgü dinamikler nedeniyle kendine özgü farklılıklar gösterir.

Spor yöneticiliği kariyeri stresli midir?

Evet, spor yöneticiliği genellikle stresli bir kariyerdir. Uzun çalışma saatleri, yüksek baskı, rekabet ve beklenmedik durumlarla başa çıkma gerekliliği, bu mesleğin stresli olmasına neden olabilir.

Spor yöneticiliği alanında kadınların durumu nedir?

Kadınların spor yöneticiliği alanındaki varlığı giderek artmaktadır. Birçok kadın, pazarlama, iletişim, etkinlik yönetimi ve üst düzey yönetim pozisyonlarında başarıyla görev yapmaktadır. Kadın sporlarının gelişimine paralel olarak bu alandaki fırsatlar da artmaktadır.

Bu yazıyı değerlendirin:

Yorumlar (0)

Düşüncelerini paylaş, sohbete katıl!

Henüz yorum yok

İlk yorumu sen yap, sohbete katıl!

Yorum Yap

4 + 9 = ?